Sinds een tijdje ben ik vertegenwoordigster van onze straat in een groter stadsoverleg met winkeliers en bedrijven. Een leuke actieve club waar veel ideeën vandaan komen. Zo waren we de laatste keer aan het brainstormen over wat we met kerst en met Valentijnsdag kunnen doen in de stad om veel mensen de stad in te krijgen. Want onze mooie binnenstad is het waard en winkeliers hebben het nodig.
Ik heb geen idee hoe we er bij kwamen, maar op een gegeven moment ging het over de kerk (en ik was er niet over begonnen) en over de St. Jan. Ze vertelden over de Refo500 dag die daar plaats vond en de meesten dachten dat ik daar wel alles van zou weten. Ik probeerde voorzichtig uit te leggen dat ik wat evangelischer was van huis uit, dus dat ik hier minder van wist. Altijd leuke gesprekken waar je vaak wat meer van jezelf, maar vooral van je geloof kwijt kunt. Het was leuk om te horen dat deze mensen zich heel positief uitlieten over hoe de St. Jan bezig was. Toch niet zo stijf als ze vaak vooringenomen denken. Ja, zei iemand, ik was heel verbaasd dat ze toen en toen zelfs het draaiorgel in de kerk hadden. Dat had ik toch nooit gedacht, zomaar een draaiorgel. Ja hoor, daar heb je ’t weer, dacht ik en schoot hardop in de lach. Natuurlijk keken ze me allemaal met grote ogen aan. Ik legde hen uit hoe grappig ik het vond, omdat het eigenlijk de omgekeerde wereld is.
Het orgel was van ouds her een instrument op de kermis, met of zonder wielen er onder. Er is ooit iemand geweest die dat instrument naar de kerk heeft gebracht. Er zijn hele kerkscheuringen door ontstaan, want het zou het instrument van de duivel zijn. Hoe kon men dat nou in de kerk plaatsen om er gewijde psalmen bij te zingen. Tegenwoordig vinden we het kerkorgel ongeveer het meest heilige instrument dat er bestaat, maar de oorsprong is gewoon het instrument van de kermis. Het zou pas wat zijn als we het kerkorgel weer de straat op zouden brengen.
Toch is het raar dat we ons als christenen sommige muziek hebben toegeëigend en dat christenen en niet-christenen het als muziek voor de kerk bestempelen. Ik gebruikt het voorbeeld vaker, maar je kent misschien wel het gezang: “Wilt heden nu treden voor God onze Heere. Hem bovenal loven van harte zeer…..”
Een gezang met een degelijke melodie, typisch geval van een oude hymn zou je denken. De werkelijkheid is totaal anders. Het was ooit een melodie van een liedje dat in Engeland heel populair was in de kroegen. Het had zelfs een beetje vulgaire tekst: “I once had a girl and her name was Mathilde. She hugged like a bear and she looked like one too…”
Ik weet niet wat er zou gebeuren als we de liedjes van Frans Bauer of de Deurzakkers zouden gebruiken voor de nieuwste opwekkingsbundel. Zouden er net als eeuwen geleden kerkscheuringen door ontstaan omdat die liedjes ‘van de duivel’ zijn? Ik weet het niet, maar ik vrees het wel. Want meestal leren we niks van de geschiedenis en blijven we gewoon vooringenomen mensen, christen of geen christen en beslissen we dat sommige muziek bij de kerk hoort en sommige muziek niet. Dat gaat al eeuwen zo door, dus ’t zal nog wel tot de wederkomst duren voor het overgaat. Ikkanniewachte!!
http://www.youtube.com/watch?v=mlYvQ5Qk9b4 uhh, als je even na zou kijken op internet waarover het ging? maar het ging tussen een samenspel & concert met een beroemd straatdraaiorgel de lekkerkerker, die om hun beurten het zelfde lied ter gehoren brachten, waaronder veel klassieken werken! er zijn genoeg video's van!
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.youtube.com/watch?v=rORwBgYIRH4&feature=related zoals dit? Is dit muziek van de duivel?
Hallo Piet,
BeantwoordenVerwijderenNatuurlijk is dit geen muziek van de duivel! Wat ik wilde vertellen is dat men dat eeuwen geleden wel dacht. En wat ik wilde vertellen is dat niet-kerkgangers verbaasd waren dat de St Jan het goed vond dat er een draaiorgel in de kerk kwam.
de filmpjes geven inderdaad een prachtig beeld van dit leuke evenement.
Hallo Irene,
BeantwoordenVerwijderenVoordat je iets schrijft zou je je eerst eens moeten verdiepen in de materie. Jouw verhaal hierboven is volledig onjuist. Kerkorgels waren er eerder dan draaiorgels namelijk al in de 14e eeuw. In de 18e eeuw werden er grote uurwerken gemaakt voor de hertogen, baronnen en keizers van Europa. Deze uurwerken hadden een mini-kerkorgel ingebouwd wat automatisch speelde. Die klokken heten: Flötenurh. Componisten als Mozart Händel en Haydn hebben speciaal voor deze instrumenten gecomponeerd. Begin 20e eeuw kwamen er mechanische imitaties van salonorkesten, de zgn. Orchestrions. Daarna kwamen er (vanaf ca. 1915) kleine cylinder-orgels op de kermissen om de attracties kracht bij te zetten. Vanaf de jaren dertig van de vorige eeuw werd het straatorgel (zoals we dat vandaag de dag nog kennen) pas een fenomeen. Dus ja, het draaiorgel en het kerkorgel zijn directe familie van elkaar. Maar dat is dan ook het enige juiste feit aan jouw verhaal. Overigens werden draaiorgels in Engeland ook gebruikt in kerken om de begeleiding van psalmen en gezangen te verzorgen in tijden dat organisten zeer schaars waren. Suggestie: Ga eens langs bij Adrie Vergeer hier in Gouda. Als je een uurtje in zijn atelier geweest bent dan begrijp je al veel meer van de geschiedenis van het draaiorgel.
By the way... als ik me niet vergis is de foto boven dit artikel mijn eigendom. Heb je toestemming om deze te gebruiken? En zoja, van wie? Ik heb nooit een aanvraag voor toestemming ontvangen. Niet netjes! Maar je mag hem laten staan hoor.